Các vấn đề về thừa kế hiện nay được rất nhiều người quan tâm. Việc để lại di sản thừa kế, chia thừa kế cũng là nguyên nhân dẫn đến các tranh chấp rất lớn và đau thương. Khi cha mẹ còn sống, anh chị em đoàn kết vui vẻ. Khi cha mẹ mất đi và để lại tài sản, khi ấy anh chị em trong nhà ai cũng cho rằng mình xứng đáng được nhiều hơn và tranh chấp. Nhiều vụ án, vụ việc tranh chấp tài sản đã rất đau thương và kéo dài thời gian.
1. Khái niệm về thừa kế
Thừa kế là việc chuyển dịch tài sản của người đã chết cho người còn sống theo quy định của pháp luật hoặc theo ý chí của người để lại di sản. Trong hệ thống pháp luật Việt Nam, chế định thừa kế được điều chỉnh chủ yếu bởi Bộ luật Dân sự năm 2015.
Người để lại di sản được gọi là người chết (người để lại di sản), còn những cá nhân, tổ chức nhận tài sản gọi là người thừa kế. Di sản thừa kế có thể là tài sản hợp pháp của người chết như: nhà, đất, tiền, vàng, cổ phần, quyền tài sản…
2. Căn cứ xác lập quyền thừa kế
Theo Bộ luật Dân sự, thừa kế được xác lập theo hai căn cứ:
- Thừa kế theo di chúc: Khi người để lại di sản có lập di chúc hợp pháp để định đoạt tài sản của mình.
- Thừa kế theo pháp luật: Khi người chết không để lại di chúc, hoặc di chúc không hợp pháp, hoặc có phần di sản không được định đoạt trong di chúc.
3. Thừa kế theo pháp luật
a) Người thừa kế theo pháp luật
Những người thừa kế theo pháp luật được chia theo hàng thừa kế, cụ thể:
- Hàng thứ nhất: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết.
- Hàng thứ hai: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh chị em ruột, cháu ruột của người chết (mà người chết là ông/bà).
- Hàng thứ ba: cụ nội, cụ ngoại, bác, chú, cậu, cô, dì ruột của người chết, cháu ruột của người chết (mà người chết là bác/chú/cậu/cô/dì), chắt ruột của người chết.
Người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng trước do đã chết, bị truất quyền thừa kế hoặc từ chối nhận di sản.
b) Nguyên tắc chia thừa kế theo pháp luật
- Những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần di sản bằng nhau.
- Nếu người thừa kế chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người để lại di sản, thì con của họ được hưởng phần mà cha mẹ được hưởng (nguyên tắc thừa kế thế vị).
4. Thừa kế theo di chúc
Di chúc là sự thể hiện ý chí của cá nhân nhằm chuyển tài sản của mình cho người khác sau khi chết. Một di chúc hợp pháp phải thỏa mãn các điều kiện:
- Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt, tự nguyện.
- Nội dung di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội.
- Hình thức di chúc phù hợp quy định pháp luật (bằng văn bản hoặc miệng trong trường hợp đặc biệt).
Người lập di chúc có quyền:
- Chỉ định người thừa kế;
- Phân chia di sản theo ý muốn;
- Dành một phần tài sản để thờ cúng;
- Giao nghĩa vụ cho người thừa kế.
Tuy nhiên, pháp luật vẫn bảo đảm quyền thừa kế không phụ thuộc di chúc đối với những người thừa kế bắt buộc (ví dụ: con chưa thành niên, cha mẹ già yếu…).
5. Quyền và nghĩa vụ của người thừa kế
Người thừa kế được quyền nhận di sản, đồng thời phải thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản nhận được (ví dụ: trả nợ thay cho người chết). Người thừa kế có thể từ chối nhận di sản, nhưng phải thông báo bằng văn bản và không nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài sản.
Bạn có thể xem thêm bài viết về dịch vụ tư vấn thừa kế của Enterlaw.vn.
6. Ý nghĩa của chế định thừa kế
Quy định về thừa kế trong pháp luật Việt Nam mang nhiều ý nghĩa:
- Bảo đảm quyền sở hữu tài sản của công dân kể cả sau khi chết;
- Bảo vệ quyền lợi của thân nhân người để lại di sản;
- Góp phần ổn định xã hội, hạn chế tranh chấp tài sản sau khi có người chết;
- Thể hiện tính nhân văn, đạo lý “uống nước nhớ nguồn” trong đời sống xã hội Việt Nam.
✅ Kết luận: Thừa kế là một chế định quan trọng của Bộ luật Dân sự, bảo vệ quyền tài sản của cá nhân, đồng thời duy trì sự ổn định trong gia đình và xã hội. Người dân cần nắm rõ các quy định về thừa kế để có thể chuẩn bị di chúc hợp pháp, cũng như thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ khi nhận di sản.
Khách hàng có nhu cầu tìm hiểu, nhận tư vấn Luật sư dân sự, Luật hôn nhân và gia đình, Luật đất đai và các vấn đề liên quan đến công việc, đời sống hàng ngày của bạn. Xin vui lòng liên hệ với Enterlaw.vn để được tư vấn, báo phí dịch vụ và thực hiện dịch vụ một cách nhanh chóng, chính xác, bảo mật.
Trân trọng cảm ơn.
=================================================================================================================
Enterlaw.vn - Hiểu luật, hiểu bạn!
Trang chủ | Đội ngũ Luật sư | Luật sư dân sự | Luật sư Hình sự | Luật sư hôn nhân gia đình | Luật sư đất đai | Luật sư doanh nghiệp | Tư vấn sở hữu trí tuệ.
