Tội hiếp dâm là một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, xâm phạm đến quyền tự do tình dục, danh dự, nhân phẩm và sức khỏe của con người. Tội này được quy định tại Điều 141 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017).
Khái niệm và các yếu tố cấu thành tội hiếp dâm?
Hiếp dâm là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.
Để xác định một người có phạm tội hiếp dâm hay không, cần xem xét các yếu tố cấu thành tội phạm sau:
1. Khách thể của tội phạm: Tội hiếp dâm xâm phạm quyền tự do tình dục, danh dự, nhân phẩm và sức khỏe của con người.
2. Mặt khách quan của tội phạm:
- Hành vi phạm tội.
+ Dùng vũ lực: Là hành vi trực tiếp tác động vật lý lên cơ thể nạn nhân nhằm khống chế, vô hiệu hóa sự chống cự của họ (ví dụ: đánh đập, trói, bịt miệng, vật ngã, giữ chặt tay chân, xé quần áo...).
+ Đe dọa dùng vũ lực: Là hành vi dùng lời nói hoặc hành động để uy hiếp, làm cho nạn nhân lo sợ sẽ bị gây hại nếu không chấp thuận (ví dụ: dọa giết, dọa đánh, đưa ra hung khí...).
+ Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân: Là việc lợi dụng các trạng thái mà nạn nhân không có khả năng chống cự hoặc không nhận thức được hành vi đang diễn ra (ví dụ: nạn nhân bị say rượu, bị đánh thuốc mê, bị bệnh tâm thần, bất tỉnh, đang ngủ say, bị khuyết tật...).
+ Thủ đoạn khác: Là các thủ đoạn xảo quyệt, tinh vi không thuộc các trường hợp trên nhưng cũng nhằm mục đích khống chế ý chí của nạn nhân để thực hiện hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác (ví dụ: dùng lời nói dối, giả mạo người khác để lừa nạn nhân vào tình thế không thể từ chối).
- Mục đích: Thực hiện hành vi giao cấu (hành vi đưa bộ phận sinh dục nam vào bộ phận sinh dục nữ) hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác (bao gồm hành vi đưa bộ phận sinh dục nam vào hậu môn, miệng của người khác; dùng bộ phận khác của cơ thể hoặc công cụ, dụng cụ tình dục để xâm nhập bộ phận sinh dục hoặc hậu môn của người khác).
- Trái với ý muốn của nạn nhân: Đây là yếu tố cốt lõi. Hành vi phải được thực hiện khi nạn nhân không đồng thuận, bị cưỡng ép, hoặc không có khả năng bày tỏ sự đồng thuận/phản đối. Nếu có sự đồng thuận hoàn toàn từ nạn nhân có đầy đủ năng lực nhận thức và làm chủ hành vi, thì không phải là tội hiếp dâm.
3. Mặt chủ quan của tội phạm:
Lỗi cố ý: Người phạm tội thực hiện hành vi với lỗi cố ý trực tiếp. Họ nhận thức rõ hành vi của mình là trái pháp luật, xâm phạm đến thân thể, nhân phẩm của nạn nhân và mong muốn thực hiện hành vi giao cấu/quan hệ tình dục khác trái ý muốn của nạn nhân. Mục đích thỏa mãn dục vọng là dấu hiệu bắt buộc.
4. Chủ thể của tội phạm:
- Là người từ đủ 14 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự. (Theo các tình tiết tăng nặng của Khoản 2, Khoản 3, Khoản 4 Điều 141 BLHS). Đối với khung cơ bản (Khoản 1), chủ thể là người từ đủ 16 tuổi trở lên.
- Quan trọng: Theo Bộ luật Hình sự 2015, chủ thể của tội hiếp dâm có thể là nam hoặc nữ. Nạn nhân của tội hiếp dâm cũng có thể là nam hoặc nữ.
Điều 141. Tội Hiếp dâm
1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc bằng thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 07 năm đến 15 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
c) Nhiều người hiếp một người;
d) Phạm tội 02 lần trở lên;
đ) Đối với 02 người trở lên;
e) Có tính chất loạn luân;
g) Làm nạn nhân có thai;
h) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
i) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% đến 45%;
k) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
c) Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên;
d) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
4. Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.
5. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Phân biệt với một số tội danh liên quan
1. Tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi (Điều 142 BLHS): Đây là tội danh riêng biệt và nghiêm khắc hơn. Chỉ cần có hành vi giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác với người dưới 16 tuổi là đã cấu thành tội phạm, không cần chứng minh việc dùng vũ lực, đe dọa hay sự chống cự. Đặc biệt, nếu nạn nhân dưới 13 tuổi, hành vi sẽ bị xử lý rất nghiêm khắc.
2. Tội cưỡng dâm (Điều 143 BLHS): Là việc dùng mọi thủ đoạn khiến người lệ thuộc mình hoặc người đang ở trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác. Điểm khác biệt là hành vi này thường không dùng vũ lực trực tiếp mà lợi dụng sự lệ thuộc hoặc hoàn cảnh khó khăn của nạn nhân.
3. Tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi (Điều 146 BLHS): Là hành vi dâm ô nhưng không phải là giao cấu hoặc quan hệ tình dục khác, đối với người dưới 16 tuổi.
Tội hiếp dâm là một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng và thường được điều tra, truy tố, xét xử rất chặt chẽ. Việc trình báo kịp thời và cung cấp bằng chứng là rất quan trọng đối với nạn nhân để bảo vệ quyền lợi của mình.
Với những chia sẻ ngắn gọn, hy vọng bạn đọc sẽ có cái nhìn tổng quan về tội hiếp dâm, giúp bạn tăng kiến thức, hiểu biệt và có những hành động cụ thể nếu gặp phải tình huống tương tự. Nếu có điều gì chưa hiểu hay liên hệ với Luật sư của Enterlaw.vn để được tư vấn cụ thể.
Trân trọng cảm ơn.
==================================================================================================================
Enterlaw.vn - Hiểu luật, hiểu bạn!
Thành lập doanh nghiệp | Xin giấy phép con | Thay đổi giấy phép kinh doanh | Tư vấn luật lao động | Tư vấn thường xuyên | Giải thể doanh nghiệp | Tư vấn phá sản | Tư vấn sở hữu trí tuệ.
